Nhìn lại dòng chảy nhiều khúc quanh của V-Pop

Nếu như thập niên 90 đánh dấu sự trưởng thành của một thế hệ vàng trong làng nhạc Việt, thì những năm đầu của thế kỷ 21, người ta lại bắt gặp những lứa thần tượng hoàn toàn khác biệt.

Những xu hướng âm nhạc cứ liên tiếp xuất hiện theo kiểu "gối đầu", những đối tượng khán giả cũng dần phân biệt theo từng độ tuổi và sự trưởng thành trong tâm hồn, cảm xúc. Tất cả những điều đó tạo nên một dòng chảy không ngừng nghỉ, nhiều khúc quanh và đầy thú vị..

Thập niên 90 - thời của âm nhạc "khó tính" và cái nôi của các Diva

Thập niên 90 chính là cái nôi sản sinh ra bộ tứ Diva đình đám nhất của làng nhạc Việt: Thanh Lam, Hồng Nhung, Hà Trần và Mỹ Linh. Dù ảnh hưởng của bộ tứ này vẫn còn rất mạnh mẽ tính cho tới thời điểm hiện tại, nhưng không thể phủ nhận thập niên 90 đã là bước đệm vững vàng để họ bước tới đỉnh cao trong nghề nghiệp.

Xu hướng âm nhạc thập niên 90 cũng chưa nhiều màu sắc và đa dạng như hiện tại. Thứ âm nhạc được khán giả yêu thích vẫn thiên về một chút hàn lâm, người nghệ sĩ nổi tiếng bắt buộc phải trải qua trường lớp chính quy, giọng hát trau chuốt, giàu kỹ thuật cũng như xúc cảm. Những "quy ước" vô hình nhưng chặt chẽ này đã khiến trong suốt thời kỳ đó, những ngôi sao không thể được "mọc" tràn lan như thời hiện đại. Nhưng khi đã nổi tiếng, họ chắc chắn sẽ là những ngôi sao lớn!

 

 

Bộ tứ Diva chính là những minh chứng hùng hồn nhất. Cả 4 đều xuất thân từ môi trường nhạc viện, được đào tạo chính quy và chinh phục khán giả thời kỳ ấy bằng giọng hát kỹ thuật và phần nào "khuôn phép". Chưa có những sự đột phá lớn trong cách chạm tới tâm hồn người nghe của họ, ngoại trừ trường hợp của Thanh Lam.

Diva này đã mở đầu cho xu hướng bộc lộ cảm xúc theo cách mãnh liệt và có phần phá cách trên sân khấu, trong cả giọng hát cũng như cách trình diễn. Sự thử nghiệm này đã nhận được những phản hồi trái ngược nhau từ khán giả, nhưng nó đã mở đường cho rất nhiều nghệ sĩ khác học tập và tìm cho mình một con đường đi vượt ra ngoài những quy tắc, mô phạm trên sân khấu.

10 năm đầu thế kỷ 21 - năm của những cuộc "đại cách mạng" trong âm nhạc

Ảnh hưởng của phong cách "gào thét" của Thanh Lam có thể nhìn thấy khá rõ ở Đàm Vĩnh Hưng - người có thể được đại diện cho thế hệ kế tiếp. Những năm đầu thế kỷ 21, Mr Đàm xuất hiện như một luồng gió mới mẻ và lạ lẫm. Phong cách âm nhạc của anh nhanh chóng ghi được dấu ấn với khán giả nhờ những ca khúc nhạc ngoại, lời Việt, được thể hiện theo một cách lạ lẫm và phá cách. Bình minh sẽ mang em đi là một trong những ca khúc đầu tiên mang Mr Đàm tới với khán giả và cũng đánh dấu thành công bước đầu của anh trong quá trình thuyết phục người nghe tiếp nhận sự mới mẻ mình mang tới.

 

 

Cùng với Đàm Vĩnh Hưng, Phương Thanh cũng là ngôi sao mang tới nhiều khác biệt nhất cho V-pop. Phong cách "nổi loạn" của chị trên sân khấu đã phá vỡ hoàn toàn sự nghiêm nghị vốn có trên sân khấu ca nhạc những năm 90 - nơi ca sĩ chỉ... đứng im và hát. Sự phá cách còn tới trong cả cách Phương Thanh gào thét, bộc lộ cảm xúc bằng giọng hát của mình theo cách bản năng và quyến rũ nhất. Những Trống vắng, Giã từ dĩ vãng một thời đi vào trong lòng người yêu nhạc Việt theo một cách hoàn toàn mới mẻ, say đắm và lạ lẫm...

Thời đại nhạc Hoa và cuộc cách tân âm nhạc mang tên Duy Mạnh, Ưng Hoàng Phúc

Sự đổ bộ ào ạt của những ca khúc nhạc Hoa, lời Việt cũng đã làm thay đổi hẳn diện mạo âm nhạc V-Pop. Thị trường đa dạng và nhiều màu sắc ấy có thể được ví như "thời mở cửa" của âm nhạc Việt, không chỉ nhờ sự đổ bộ của nhạc Hoa mà còn nhờ sự xuất hiện của rất nhiều nhạc sĩ tài năng, sở hữu gu âm nhạc mới mẻ và hiện đại. Lam Trường và Đan Trường chính là hai ngôi sao sáng nhất trong "địa bàn" này.

Những ca khúc của Bảo Chấn như Tình thôi xót xa, Nơi ấy bình yên đã mang Lam Trường tới với khán giả trẻ. Trong khi nhắc tới Đan Trường, người ta sẽ nhớ ngay tới những ca khúc nhạc Hoa ướt át và dễ nghe, dễ nhớ, dạng như Kiếp ve sầu hay Đi về nơi xa, Tình đơn phương...

Có lẽ nhờ sự khắt khe của khán giả về khái niệm nghệ sĩ đã dần phai nhạt. Không cần phải là Diva, cũng không cần phải là một giọng ca được đào tạo chính quy, chỉ cần có những bài hát "lọt tai", "dễ nhớ" cùng khán giả, họ sẽ nghiễm nhiên trở thành những ngôi sao.

Ưng Hoàng Phúc, Duy Mạnh chính là những ngôi sao tiêu biểu nhất. Sở hữu giọng hát hết sức bình thường, tuy nhiên cả hai nhanh chóng nổi lên như những ngôi sao hạng A của làng giải trí nhờ những album siêu hot của mình. Có một thời gian, đi tới đâu người ta cũng sẽ nghe thấy không phải nhạc của Ưng Hoàng Phúc thì cũng là nhạc của Duy Mạnh - những bài hát cũng hoàn toàn xa lạ với khái niệm "ca khúc" những thập niên 90.

 

 

Chúng có thể rất dễ dãi về ca từ, thậm chí lời bài hát có thể giống hệt như một thứ văn xuôi được phổ nhạc. Giai điệu cũng không hề phức tạp hay bay bổng, nhưng chúng dễ được tiếp nhận bởi số đông khán giả nhờ sự dễ nghe, dễ nhớ và dễ hát. Ưng Hoàng Phúc đình đám với cả một album gồm toàn những ca khúc có ca từ bình dân và dễ dãi, được thể hiện bằng chất giọng hoàn toàn lạ lẫm với khái niệm "ca sĩ" thập niên trước. Nhưng anh đã thành công. Hàng loạt hit Thà rằng như thế, Anh không muốn bất công với em "dân dã" trong từng tiêu đề, nhưng lại dễ dàng đi vào trong từng ngõ hẻm, để rồi tràn ngập thị trường như một cơn bão kéo ngang qua.

Album Tình em là đại dương của Duy Mạnh với những bài hát như Kiếp đỏ đen, Hãy về đây bên anh nhanh chóng trở thành hit trên thị trường nhờ chính những đặc điểm đó. Nó không chỉ giúp Duy Mạnh trở thành một siêu sao trên thị trường âm nhạc thời điểm đó, mà còn đánh dấu một cuộc cách mạng lớn về cách sáng tác ca khúc. Ảnh hưởng của Duy Mạnh cũng tác động tới một thế hệ không nhỏ các nhạc sĩ, ca sĩ sau này.

Những "hoàng tử", "công chúa" nhạc Teen

Sẽ là thiếu sót khi không nhắc tới dòng nhạc teen từng làm mưa làm gió V-Pop một thời. Cũng mô tuýp những bài hát dễ nghe, dễ nhớ, nhưng kết hợp với hình ảnh trong sáng, dễ thương của các ngôi sao thời điểm đó, nhạc teen nhanh chóng thu hút được một lượng lớn người hâm mộ trẻ tuổi nhờ sự đáng yêu, ngọt ngào và lãng mạn.

Những "hoàng tử sơn ca" Quang Vinh hay "công chúa bong bóng" Bảo Thy chính là những đại diện tiêu biểu nhất của loại hình âm nhạc này. Cùng xây dựng lên những hình ảnh ca sĩ dễ thương, ngây thơ, hát những ca khúc nhẹ nhàng, họ dễ dàng chiếm được cảm tình của rất đông khán giả mới lớn và in dấu ấn đậm nét trong sự nghiệp âm nhạc của mình nhờ hình ảnh đó.

Tuy nhiên, chính dấu ấn đậm nét mà họ để lại trong hình ảnh "hoàng tử, công chúa" của mình cũng đã mang lại khá nhiều phiền toái khi họ trưởng thành. Trót đóng đinh với hình tượng "tuổi teen" ngọt ngào, dễ thương, họ đã loay hoay khá lâu trong việc chuyển đổi sang hình tượng mới. Cùng với tuổi tác, họ không thể cứ mãi là những hoàng tử hay công chúa ngây thơ được, có điều, khán giả lại đã quá quen thuộc với hình ảnh đó và không dễ dàng chấp nhận mọi sự đổi thay.

Bi kịch của nhiều "hoàng tử", "công chúa" của dòng nhạc teen chính là không bước qua nổi cái bóng của chính mình. Quang Vinh chính là một trong những tấm gương tiêu biểu. Kể từ sau khi đình đám cùng hình tượng "hoàng tử sơn ca", con đường nghệ thuật của Quang Vinh gần như đã khép lại bởi anh không tìm cho mình được lối ra. Những nỗ lực tìm kiếm một sự thay đổi của anh chỉ rơi vào vô vọng, bởi người hâm mộ Quang Vinh không sao quen thuộc được với hình ảnh hoàng tử lớn. Họ đã in sâu trong tư tưởng một "hoàng tử bé" không bao giờ lớn của V-Pop mất rồi.

Những khúc quanh vô tình và thời hoàng kim đã xa của những ngôi sao

Những năm đầu thế kỷ 21 đánh dấu một bước chuyển mình cực lớn của V-Pop. Không chỉ tạo nên những cuộc cách mạng lớn giúp đổi thay hoàn toàn diện mạo âm nhạc Việt, những trào lưu bùng phát tại thập niên này đã có ảnh hưởng sâu rộng tới con đường của rất nhiều nghệ sĩ trẻ nối tiếp họ trên con đường nghệ thuật.

Bên cạnh đó, nó cũng đánh dấu sự xuất hiện của hàng loạt những Diva mới - thế hệ kế tiếp của những Diva cũ như Mỹ Tâm, Hồ Quỳnh Hương. Cùng sở hữu kỹ thuật thanh nhạc đỉnh cao, học hành bài bản và phong thái biểu diễn chuyên nghiệp, nhưng những "Diva mới" hiện đại hơn, mới mẻ hơn khi không bị bó buộc trong quá nhiều những quy tắc, luật lệ trên sân khấu. Họ có thể bùng nổ trong cảm xúc hay phá cách trong biểu diễn - điều đó không quá quan trọng. Khán giả dễ dãi trong cách chấp nhận và thưởng thức tài năng của họ, hơn xa so với những "tiền bối" trong nghề.

 

 

Thời cực thịnh của nhạc Hoa và những ca khúc thị trường không kéo dài quá lâu. Những Ưng Hoàng Phúc, Duy Mạnh cũng chỉ đứng trên đỉnh cao một thời gian ngắn ngủi. Lam Trường, Đan Trường vẫn giữ được tên tuổi của mình, nhưng họ không còn ở trên đỉnh hoàng kim nữa. Nhạc Hoa không còn được ưa chuộng, thay vào đó là một xu hướng âm nhạc hoàn toàn mới mẻ: K-Pop.

K-pop và cuộc xâm lăng của người Hàn

Những bản ballad ướt át đặc trưng của nhạc Hoa không còn hấp dẫn giới trẻ như những bản nhạc K-Pop tưng bừng, sôi động. Sự lớn mạnh nhanh chóng của nền công nghệ giải trí Hàn đã quét qua gần hết Châu Á, tác động mạnh mẽ tới gu thưởng thức âm nhạc của khán giả cũng như định hình lại cách thức biểu diễn, sáng tác của không ít nghệ sĩ khắp châu lục, và Việt Nam cũng không ngoại lệ.

Thế hệ những người nghe nhạc 9x bắt đầu lạ lẫm với những "thần tượng" nhạc Hoa một thời, thay vào đó họ dành sự si mê đặc biệt cho những ca sĩ, nhóm nhạc tới từ Hàn Quốc. Phong cách thời trang, âm nhạc của họ cũng được sao y bản chính bởi vô số ca, nhạc sĩ trẻ, tạo nên cả một trào lưu K-Pop mạnh mẽ và cuồng nhiệt.

 

 

Ảnh hưởng mạnh mẽ nhất của K-Pop tới V-Pop chính là phong cách trình diễn, cách thu hút fan đặc trưng xứ Hàn, các fanclub chuyên nghiệp và siêu mạnh. Điểm khác biệt lớn nhất của các ngôi sao 9x so với các bậc đàn anh, đàn chị không chỉ nằm ở cách họ chọn nhạc, chơi nhạc, mà còn biểu hiện rất rõ qua cách họ được hâm mộ như một thần tượng đích thực bởi vô số người hâm mộ trẻ.

Khả năng ca hát không còn đóng vai trò quyết định thành công của người ca sĩ. Thời điểm này, sự hỗ trợ của các công nghệ âm thanh tiên tiến đã cho ra đời cả một thế hệ ca sĩ rất sợ... hát live. Họ có thể rất đẹp đẽ, ăn mặc sành điệu và hợp mốt, vũ đạo tuyệt vời và khả năng giao lưu cùng khán giả hệt như một MC, còn họ biết hát hay không, không phải là điều quá quan trọng.

Thực tế, có rất nhiều ca sĩ thuộc dạng thần tượng của giới trẻ đã gây ra vô số cuộc tranh cãi xoay quanh khả năng ca hát. Khi rời khỏi phòng thu, lập tức giọng hát thật của họ sẽ trở thành thảm họa nếu như lên sóng. Rất nhiều trường hợp ca sĩ đã mắc phải "sự cố" này, góp phần tạo nên một bi kịch thời hiện đại: Ca sĩ sợ... đi hát!

Tuy nhiên, không thể nói giai đoạn này V-Pop thiếu vắng đi những gương mặt đình đám. Rất nhiều giọng ca nổi lên với đủ tài, sắc, khả năng thu hút khán giả không kém gì các ngôi sao ngoại quốc. Nếu so sánh với các đàn anh, đàn chị đi trước, họ có thể không sánh kịp ở rất nhiều điều, nhưng họ vẫn tự tin khẳng định được vị trí của mình theo một cách rất riêng.

 

Noo Phước Thịnh, Đông Nhi, Tóc Tiên, Sơn Tùng và nhiều nghệ sĩ thần tượng trẻ khác đang là đại diện cho một thế hệ V-pop hoàn toàn mới. Họ nhanh nhạy hơn với các xu thế âm nhạc, dũng cảm hơn khi liên tục đổi mới hình ảnh cũng như cá tính âm nhạc của mình. Họ linh hoạt hơn đàn anh đàn chị rất nhiều trong cách tiếp cận khán giả. Thay vì đóng đinh hình ảnh của mình với chỉ một dòng nhạc, chỉ một kiểu hình ảnh như các ngôi sao cũ, những ngôi sao của hiện tại đều bắt buộc phải biết thay đổi và làm mới mình sau mỗi giai đoạn, từ hình ảnh cho tới con đường âm nhạc.

Kết!

Dòng chảy âm nhạc vẫn cứ đang tiếp tục cuốn đi và chỉ ít lâu nữa, những ngôi sao thần tượng trẻ bây giờ sẽ trở thành những đàn anh, đàn chị trong nghề. Xu hướng K-Pop hay Underground rồi cũng sẽ trở thành quá khứ, để rồi thay thế vào đó là những loại hình âm nhạc hoàn toàn mới mẻ. Tuy nhiên, cũng không loại trừ dòng chảy đó lại trở về những điểm bắt đầu, thêm một lần nữa.

 

 

Nhìn cách những ngôi sao 10x như Phương Mỹ Chi hay mới đây nhất là "Thị Mầu" Đức Vĩnh tỏa sáng cùng nhạc dân ca hay chèo cổ, nhìn cách các bản nhạc xưa đang được "sống lại" với sự thể hiện của các ngôi sao hiện đại, người hâm mộ hoàn toàn có quyền tin tưởng rằng dòng chảy âm nhạc kia không phải bao giờ cũng hướng ra ngoài. Có đôi lúc, nó sẽ vòng ngược trở lại với điểm xuất phát ban đầu, như một thứ vòng tròn thú vị.