Anh em đạo diễn nhà Russo: Đi tới vô cực… và xa hơn nữa!

Tháng 6 năm 2013, chủ tịch của Marvel Studios là Kevin Feige công bố danh tính đạo diễn của Captain America 2. Vượt qua những cái tên như George Nolfi (The Adjustment Bureau) hay F. Gary Gray (Law Abiding Citizen), người được ông chọn là Anthony và Joe Russo. Quyết định này gây sửng sốt cho nhiều người bởi trước đó hai anh em nhà Russo chuyên về… dòng phim hài và gần như chẳng có kinh nghiệm gì trong thể loại hành động.

Thế nhưng, The Winter Soldier bất ngờ được giới phê bình hết mực khen ngợi và thu về 714 triệu USD. Hai năm sau đó, Captain America: Civil War (cũng của anh em Russo) còn thành công hơn với doanh thu có thể lên đến 1,2 tỉ USD sau khi kết thúc quá trình công chiếu. Kevin Feige hài lòng đến mức cho họ thay chân Joss Whedon thực hiện hai phần Avengers: Infinity War. Vậy, hai gã trai với bề ngoài giản dị này có gì để chiếm được lòng tin của Kevin Feige, vị chủ tịch nổi tiếng khắc nghiệt chưa từng sử dụng đạo diễn nào quá hai lần?

Hãy cùng điểm lại tiểu sử của anh em nhà Russo trước khi tham gia vũ trụ điện ảnh Marvel. Là những người con của thành phố Cleveland, Anthony và Joe theo học tại đại học Case Western Reserve, nơi họ bén duyên với điện ảnh. Ngay khi còn ngồi trên ghế nhà trường, bộ đôi này đã thực hiện bộ phim đầu tiên mang tên Pieces với kinh phí bé nhỏ 35.000 USD, chỉ từ thẻ tín dụng và những khoản vay sinh viên.

Tác phẩm này ấn tượng đến mức, sau khi xem nó tại một liên hoan phim, nhà làm phim đình đám Steven Soderbergh đã ngỏ lời đỡ đầu cho dự án tiếp theo của hai anh em. Cùng với người bạn thân George Clooney, Soderbergh trở thành nhà sản xuất cho Welcome to Collinwood, màn "chào sân" của Anthony và Joe ở Hollywood. Dù không thật sự thành công về doanh thu, bộ phim hài này đã khiến tên tuổi của hai anh em nhận được nhiều sự quan tâm trong giới điện ảnh.

Cho đến giờ, anh em nhà Russo vẫn xem Steven Soderbergh như người thầy của mình, và ở chiều ngược lại, đạo diễn của Erin Brockovich luôn dành những lời có cánh cho bộ đôi mình. Ông cũng ủng hộ Anthony và Joe khi họ được Marvel Studios đưa vào tầm ngắm hồi năm 2013.

Thế nhưng mọi thứ không phải toàn màu hồng. You, Me, and Dupree là trải nghiệm thứ hai của Anthony và Joe Russo trên màn ảnh rộng. Với sự tham gia của hai tên tuổi ăn khách là Kate Hudson và Owen Wilson, phim thu về 130 triệu USD so với kinh phí 54 triệu. Mặc dù vậy, tác phẩm này bị giới phê bình vùi dập tơi tả và bị cho là nửa vời. Sau đó, hai anh em phải quay về lĩnh vực phim truyền hình với The Carpoolers, Community và Happy Endings, đều là các series hài.

Với thành tích không quá nổi bật như vậy của anh em nhà Russo, thật bất ngờ khi Marvel Studios lại giao "biểu tượng của nước Mỹ" vào tay họ. Trong một cuộc phỏng vấn, Joe Russo tiết lộ Kevin Feige tìm đến với hai anh em vì bản thân ông là fan của loạt phim Community. Thế nhưng vào lúc đó, Marvel đang nhắm đến những… 10 ứng viên và bộ đôi nhà Russo chỉ là một trong số đó. Những cuộc nói chuyện giữa bộ đôi Russo và Kevin Feige đã quyết định tương lai của cả họ lẫn đế chế Marvel.

Điều tuyệt vời của Kevin Feige là ông luôn nhìn ra được những viên "ngọc trong đá". Phương châm của Feige là đánh giá các đạo diễn qua những điều thú vị mà họ đã làm, chứ không phải doanh thu hay tầm vóc của tác phẩm trước đó. Từ Elf, ông nhìn ra tiềm năng của Jon Favreau với Iron Man. Từ Serenity, ông mường tượng được thành công của Joss Whedon với The Avengers. Và thông qua Super cùng Slither, ông ngay lập tức ký hợp đồng với James Gunn. Anh em nhà Russo cũng là những của quý được Kevin Feige khai quật khi Hollywood còn chưa đánh giá đúng mức tài năng của họ.

Kevin Feige muốn thực hiện một tác phẩm kịch tính theo kiểu thập niên 70. Anh em nhà Russo đã từng xem rất nhiều phim dạng này khi còn trẻ như French Connection hay Parallax View. Bản thân họ cũng là fan của nhân vật Captain America, nhưng lại ấn tượng hơn với loạt truyện The Dark Knight của Frank Miller. Định mệnh thật trớ trêu khi năm 2016, Anthony và Joe lại phải thực hiện một bộ phim để đối đầu với chính Batman v Superman, bom tấn lấy cảm hứng từ bộ truyện The Dark Knight Returns mà họ yêu quý.

Một điểm khá nhất quán trong chính sách của Feige là ông thường chiêu mộ các đạo diễn có chất tưng tửng như Joss Whedon, Shane Black, James Gunn hay Edgar Wright (Ant-Man, cuối cùng ông bỏ dự án và Peyton Reed lên thay). Anh em nhà Russo cũng thuộc mẫu như vậy, và nhiều người nghĩ rằng Captain America dưới tay họ sẽ tiếp nối hình ảnh hài hước của nhân vật này trong The Avengers. Thế nhưng Anthony và Joe lại mang đến hướng tiếp cận khác.

Đối với Joe Russo, hình tượng Captain America mang quá nhiều chất "hướng đạo sinh", trong khi ông muốn hơi hướng đen tối hơn. Trong những bài phát biểu, Joe nhiều lần nhắc đến khái niệm "phân chiết" hay "giải cấu trúc" các siêu anh hùng. Từ này nguyên gốc là "deconstruct", xuất phát từ phương pháp phân tích văn học do triết gia Jacques Derrida đề xuất từ thập niên 60, đại khái là đi tìm những ý nghĩa khác của một tác phẩm, chứ ý nghĩa của chúng không phải do tác giả ấn định.

Joe muốn tìm ra chất cốt lõi của các siêu anh hùng, sau đó đặt chúng vào môi trường hiện đại để có thể liên hệ được. Ông luôn tưởng tượng ra hình ảnh Captain America được thể hiện bởi Steve McQueen, một diễn viên lừng lẫy của thế kỷ trước với phong cách anti-hero. Trong khi đó, Anthony xem bộ phim đầu tiên về Captain America (The First Avenger) như một lá thư tình gửi đến xuất thân của nhân vật này trong thời hoàng kim. Nhưng ông không muốn lặp lại phong cách này trong tác phẩm của mình.

Trái lại, Anthony rất hứng thú với phiên bản của Captain America dưới tay tác giả truyện tranh Ed Brubaker hồi năm 2005, phức tạp và đen tối hơn. Hai anh em nhà Russo có một nền tảng tuyệt vời để thực hiện các ý tưởng của mình: việc Cap đã bị đóng băng 70 năm. Khi anh ta tỉnh dậy, thế giới xung quanh đã thay đổi, khác biệt hoàn toàn so với xã hội mà Steve Rogers đã lớn lên.

Đó là cách họ dùng để "ngắt" Cap khỏi thế giới cũ và xây dựng The Winter Soldier, một bộ phim đậm chất kịch tính và chính trị. Trong The First Avenger, Captain America là một người hùng dân tộc và chiến đấu với Red Skull, một kẻ ác "từ đầu đến chân". Trong hai phim sau đó, kẻ thù của Steve Rogers lại là sự mục ruỗng trong S.H.I.E.L.D. và mối bất hòa giữa những người bạn.

Khán giả có thể thấy rõ những thay đổi của anh em nhà Russo khi nhìn lại sự khác biệt của Captain America trong The Avengers và The Winter Woldier, dù hai phim chỉ cách nhau 2 năm. Trong bộ phim của Joss Whedon, Steve Rogers giống một ông già lẩm cẩm với nhiều phát biểu "trật lất" để gây cười. Trong tác phẩm sau đó, anh đã làm quen với thế giới hiện đại và có những hoài nghi vào chính phủ, vào những gì mình hằng tin tưởng.

Sau thành công của The Winter Soldier cách đây hai năm, anh em nhà Russo đón nhận một thử thách còn lớn hơn. Sau 12 phim, 3 TV series, cùng danh sách hơn một tá siêu anh hùng, Civil War có thể là phim khó thực hiện nhất của Marvel. Đến Civil War, những vấn đề của Cap đẩy anh vào thế đối nghịch với người bạn Iron Man và trở thành một kẻ ngoài vòng pháp luật. Ngoài việc tập trung vào Captain America, cân bằng các tuyến truyện, Anthony và Joe còn phải giới thiệu cả Spider-Man và Black Panther.

Theo Joe, vũ trụ điện ảnh Marvel đang trong giai đoạn phá hủy: "Bạn xây dựng lên nhiều thứ và mọi người tận hưởng trải nghiệm đó. Nhưng rồi bạn đạt đến đỉnh điểm, một khoảnh khắc mà bạn nhận ra là mọi thứ sẽ cứ lặp lại nếu chúng ta cứ thực hiện nó mãi. Vậy giải pháp là thế nào, chúng ta phải phá hủy nó. Ông giải thích thêm: "Chúng tôi đang trong giai đoạn phá hủy với Civil War và tiếp theo là Infinity War, hai bộ phim đỉnh điểm".

Triết lý nào giúp anh em nhà Russo thành công với The Winter Soldier và Civil War? Joe Russo nghĩ đó là sự kết hợp: "Lý do Marvel thành công là vì họ kết hợp các thể loại, loạt phim Community của chúng tôi cũng vậy. Chúng tôi cười nhạo thể loại, chúng tôi phân chiết thể loại". Sự đối kháng của Captain America và Iron Man trong Civil War vốn đã rất căng thẳng, nên anh em Russo quyết định thêm vào chất hài hước để cân bằng nhịp điệu.

Theo Joe, họ đã rất may mắn khi phim "Ant-Man" công chiếu trong thời điểm đang quay "Civil War". Qua đó, anh em nhà Russo có thể sử dụng một tài năng như Paul Rudd (bên cạnh việc thêm vào Spider-Man) để tạo ra những khoảnh khắc vui vẻ, giúp tác phẩm không trở thành một trải nghiệm nặng nề.

Trên trường quay, hai đạo diễn luôn làm mọi thứ cùng nhau chứ không tách bạch hẳn vai trò. Kinh nghiệm của họ với các phim hài sitcom đã được tận dụng trong Civil War. Có rất nhiều trường đoạn các nhân vật tranh luận, như đoạn sau khi cả đội tiếp tướng Ross, hay khi Captain America và Iron Man cãi nhau ở Berlin. Những khoảnh khắc nho nhỏ này mới là nơi thể hiện sự tinh tế của anh em nhà Russo. Anthony cho rằng nhân tố quyết định cho thành công của Marvel là sự hài hước mà khán giả thường không tìm thấy ở các tác phẩm chuyển thể từ truyện tranh khác.

Thế nhưng, Joe lại đề cao cốt lõi về cảm xúc của các nhân vật, một đặc điểm khác của Vũ trụ Điện ảnh Marvel. Theo ông, các anh hùng mới là tâm điểm chứ không hẳn là những kẻ phản diện. Người xem ủng hộ các anh hùng, nhưng họ lại đầy khuyết điểm, và điều này khiến những bộ phim trở nên hấp dẫn. Joe đặc biệt thích 10 phút đầu của Iron Man khi Jon Favreau tạo ra những người lính dễ mến trên chiếc Humvee. Và rồi họ bị giết để chúng ta thấy được rằng nhân vật chính (Tony Stark) đã ngộ ra được bài học về vũ khí của chính mình.

Điểm mạnh thứ ba của anh em nhà Russo là phần chỉ đạo hành động. Thực hiện một trong những phim có số cảnh chiến đấu nhiều nhất trong các bom tấn đương đại, Anthony và Joe cố gắng sáng tạo trong từng cảnh quay và đảm bảo rằng chúng liền mạch với câu chuyện và nhân vật. Theo Joe, họ sẽ không đưa cảnh hành động vào trừ khi nó thể hiện được nhân vật hoặc thúc đẩy mạch truyện.

Anh em nhà Russo cũng gửi lời cảm ơn đến đội ngũ cascadeur và các biên đạo hành động, bao gồm cả Chad Stahelski và David Leitch (những người thực hiện John Wick). Họ đã rất có nhiều đóng góp đáng giá để tạo ra một bộ phim mãn nhãn. Khi xem phim, chúng ta có thể thấy rõ sự tỉ mỉ của đội ngũ trong những cảnh chiến đấu.

Black Panther hoang dã như một chú báo với những cú cào. Bucky thì giống một con thú bị giam cầm, anh ta luôn cảm thấy bị đe dọa và điều này cũng thể hiện trong phong cách giao đấu. Captain America lại chiến đấu rất bài bản, mang nặng tính chiến thuật với điểm nhấn là chiếc khiên. Trong khi đó, phong cách của Natasha lại rất mãnh liệt vì cô vốn là điệp viên được huấn luyện để giết người. Để hiểu rõ thêm quá trình thực hiện các cảnh hành động của Civil War, chúng ta có thể xem clip dưới đây.

Làm việc, làm việc, và làm việc là phương châm của hai anh em nhà Russo. Ngay khi Captain America: Civil War còn đang tung hoành ở các rạp chiếu, bộ đôi này đã nhận lời làm nhà sản xuất cho một phim siêu anh hùng của… Trung Quốc. Dự án này mang tên The Hero’s Awakening, do Feng Mushui đạo diễn, hứa hẹn sẽ rất lý thú và là thử thách lớn cho Anthony và Joe. Song song đó, họ vẫn không quên mảng phim truyền hình đã làm nên tên tuổi của mình khi phát triển một series ở Showtime nói về một gia đình buôn bán thuốc phiện.

Và rồi đến tháng 11 năm 2016, anh em nhà Russo sẽ chính thức khởi quay Avengers: Infinity War (hiện dự án này đang chờ tên mới). Theo Anthony và Joe, hai phần phim sẽ được thực hiện đồng thời và là lần đầu tiên trong lịch sử, một tác phẩm điện ảnh được quay toàn bộ bằng máy quay IMAX. Kevin Feige đã đặt trọn niềm tin của mình vào hai anh em nhà Russo trong một bộ phim được đồn đoán có đến 67 nhân vật, điều này đủ để thể hiện uy tín của họ ở Marvel Studios vào thời điểm hiện tại.

Sau này nhìn lại, có lẽ hai anh em nhà Russo cũng không ngờ mình đã đi xa đến thế. Năm 2013, họ là những kẻ làng nhàng tìm cách chọc cười khán giả. Ba năm sau đó, Anthony và Joe cầm trịch hai tác phẩm tối thượng của thương hiệu ăn khách nhất lịch sử điện ảnh. Đó chẳng phải là điều kỳ diệu của Hollywood hay sao, hay đó chính là giấc mơ Mỹ, được đại diện bởi chính nhân vật Captain America mà họ hằng yêu quý?