Lô Tô - Vừa bi hài, vừa trôi nổi

Từ khi hình ảnh dàn cờ xanh đỏ được phất cao cùng hai chữ "Lô Tô" và dòng tiêu đề "Chuyện kể những phận đời trôi sông lạc chợ" xuất hiện, ngay lập tức bộ phim đã tạo ra sự tò mò với khán giả về một tác phẩm có chủ đề độc đáo – các gánh hát lô tô hội chợ.

Từ một đặc trưng văn hóa

Lô tô hội chợ là một hình thức giải trí rất quen thuộc với người dân Nam Bộ. Không khí nhộn nhịp ở các gánh hát tại các thị xã miền Tây, với những trò chơi dân gian, những tờ giấy dò lô tô vui là chính cùng các cô đào bóng gió ăn vận sặc sỡ đã trở thành một ký ức đặc trưng mang tầm văn hóa. Cảm giác cầm những tờ giấy dò vừa mua rồi thấp thỏm chờ những cô đào quay số bằng những bài hát quen thuộc được "xào nấu" lúc nào cũng thú vị, ai có 5 số xuất hiện trên cùng một hàng thì sẽ "kinh"! Quà cáp chẳng có gì to tát, chỉ là những gói mì tôm, vài ba bịch bột ngọt nhưng vẫn vui lắm.

Đến địa hạt của nghệ thuật thứ 7

Năm 2014, bộ phim tài liệu dài của Nguyễn Thị Thắm về chủ đề này – Chuyến Đi Cuối Cùng Của Chị Phụng – được khán giả trong và ngoài nước đón nhận nhiệt liệt cùng những cảm xúc ám ảnh.

Chuyến Đi Cuối Cùng Của Chị Phụng là những thước phim chân thật do đạo diễn Thắm đi theo đoàn lô tô chị Phụng suốt nhiều năm để ghi lại. Tuy là phim tài liệu nhưng lại được một bộ phận không nhỏ khán giả quan tâm và mua vé, vì đã cho thấy một góc nhìn rất khác về những con người diêm dúa lấy mua vui làm kế sinh nhai. Và, đạo diễn Huỳnh Tuấn Anh đã quyết định thực hiện một bộ phim điện ảnh lấy cảm hứng từ câu chuyện này.

Đực (Hữu Châu) từ nhỏ đã mơ làm con gái, nhưng bị ba và mẹ kế đánh đập vì cho rằng đó là bệnh hoạn, lãi cái. Ba Đực ép Đực lấy vợ để nối dõi nhưng ngay sau đêm tân hôn, Đực đã bỏ xứ mà đi.

Rồi Đực được một gánh lô tô cưu mang, trở thành Lệ Liễu và sống với mong ước bấy lâu của mình là trở thành một cô đào trên sân khấu. Sau khi Lê Minh (Bình Minh) qua đời vì bệnh, Lệ Liễu trở thành người gòng gánh đoàn hát Phù Hoa, đi khắp nam kì lục tỉnh để hát sống qua ngày. Lệ Liễu và những cô đào cùng cảnh ngộ Lệ Phi Phi (Huỳnh Lập), Lệ Sa Sa (Hải Triều), Lệ Tú Nhàn (Minh Dũng) nương tựa vào nhau như một gia đình, trong những tháng ngày rày đây mai đó.

Cho đến khi Thương (Nam Em) vô tình xuất hiện tại gánh Phù Hoa để tìm cha, cuộc sống và số phận của Lệ Liễu cũng bắt đầu thay đổi trước những biến cố kéo nhau ập đến.

Thừa hưởng tinh thần từ Chuyến Đi Cuối Cùng Của Chị Phụng, đạo diễn đã đưa những khoảnh khắc đắt giá vào Lô Tô như cuộc sống sinh hoạt thường ngày của các cô đào bóng gió, cách họ đối phó với bọn giang hồ và hình ảnh gánh lô tô bùng cháy trong biển lửa. Nhưng nếu như đám cháy là dấu hiệu kết thúc của chị Phụng thì nó chỉ là sự bắt đầu trong Lô Tô, như lời Lệ Liễu đã nói: "Chuyện này đâu phải mới xảy ra" rồi họ lại tiếp tục rong rủi.

Chỉ chạm đến lồng ngực, chưa thể chạm đến trái tim

Bộ phim tập trung vào cuộc sống và tâm tư của các nhân vật. Những cuộc đối thoại vừa hung hăng, vừa chua chát liên tục xuất hiện để tô đậm nỗi niềm của những kẻ bị người đời xem như trò hề. Tuy nhiên, vì quá sa đà vào cuộc sống "hậu trường" mà không có một phân đoạn lô tô hội chợ thực sự, đủ dài để làm sống lại những cảm giác mang màu quá khứ mà khán giả đang trông đợi. Các trò chơi dân gian, những tờ giấy dò số được chăm chút khá kĩ lưỡng, khoác lên mình những diện mạo vừa mới lạ vừa quen thuộc nhưng lại không phát huy được hết tác dụng. Hầu như các cảnh đào hát kêu số, quản trò đều bị lướt qua nhanh trong khi đó lại là những hình ảnh làm nên linh hồn cho các gánh hát lô tô.

Âm nhạc trong Lô Tô vốn là thứ sẽ trở nên rất đặc sắc thì lại khá nhạt nhòa. Những bài hát kêu số không có đất để khoe sự đặc thù vốn có. Phân đoạn Lệ Liễu hát trên sân khấu cũng không để lại ấn tượng. Đặc biệt, nhạc nền sử dụng lặp đi lặp lại một vài câu nhưng không mượt khiến cảm xúc bị trôi mất.

Chuyện tình tay ba tréo ngoe giữa Lệ Liễu, Quân (Trịnh Xuân Nhản), Thương cũng không được trọn vẹn vì thiếu chất liệu và cảm xúc. Khán giả có thể rất đồng cảm với ân tình mà Lệ Liễu dành cho Quân nhưng sẽ khó lòng hiểu được cảm xúc mà Quân dành cho Lệ Liễu, cho Thương hay thậm chí là cho Lài. Nó mơ hồ và rối bời như chính nhân vật cũng không hiểu được mình, trở thành điều đáng tiếc cho một câu chuyện vốn dĩ đã có thể xúc động hơn.

Ngay cả câu chuyện riêng của cuộc đời Lệ Liễu được kể từ đầu phim, trở thành thứ chính yếu cho mạch truyện, dễ dàng lấy được cảm xúc khán giả nhất cũng bất ngờ bị vụng vì đoạn kết. Nhân vật không ngừng nhắc lại câu thoại "Giấc mộng chết thì cuộc đời cũng hết" nhưng đến cuối cùng, ngỡ như đã nuôi dưỡng giấc mộng suốt mấy chục năm thì Lệ Liễu lại chọn cách trở thành nạn nhân của định kiến như lúc đầu.

Có thể, chi tiết này sẽ chiếm được sự đồng cảm của nhiều người về tình thân, về đức hy sinh nhưng thiết nghĩ đó chỉ là những cảm xúc bề mặt mà bất cứ ai cũng dễ dàng thỏa hiệp. Trong khi nhân vật Lệ Liễu được chạm trổ bằng bi kịch và ước mơ từ những cảnh đầu tiên, là nhân vật mà lí ra phải trở thành một nguồn cảm hứng cực kì mạnh mẽ không chỉ cho bộ phim mà cho cả một bộ phận, thì lại bị sự non tay của biên kịch "giết chết" vào những phút cuối cùng.

Gánh lô tô hấp dẫn, chân thực

Nhưng không thể phù nhận không khí trong Lô Tô được lột tả rất chân thật và giàu cảm xúc. Những câu chửi bốp chát chanh chua của Lệ Tú Nhàn, những cơn điên rất ngây thơ của Lệ Phi Phi hay sự tủi phận được giấu vào trong của Lệ Sa Sa chính là hơi thở không thể nhầm lẫn của những cô đào trôi sông lạc chợ. Họ bị gia đình và xã hội, thậm chí là bản thân họ từ chối nên đành khoác lên mình những tấm áo sặc sỡ, sẵn sàng xù lông với bất cứ ai khi phải sống kiếp đời trôi dạt. Nhưng họ xem nhau như gia đình thật sự, nương tựa vào nhau mà không hề phòng bị hay che giấu.

Giấu làm sao được khi gánh hát dựng tạm cũng chính là nhà, người bên này cãi cọ thì những người bên khác đều nghe thấy. Cũng chẳng ai có ý định giấu ai điều gì vì họ đã quá mệt mỏi khi phải giấu con người thật của mình trước đó. Những tâm tư này được thể hiện rất tự nhiên qua chính cái không khí ồn ào diễn ra xuyên suốt, đôi khi là vài câu tâm sự buồn bã hay một tiếng thở dài.

Ngoài Hữu Châu là vai diễn nặng kí nhất với nhiều sắc thái đòi hỏi một lối diễn bình tĩnh, cương nhu đúng lúc cùng giọng nói vốn là thế mạnh thì Hải Triều chính là một sự đột phá xuất sắc của Lô Tô. Từ vai diễn anh chàng đi mua dâm trong Hot Boy Nổi Loạn cách đây 6 năm, Hải Triều gần như bị đóng khung vào những vai "bóng lộ" và Lệ Sa Sa chính là một cột mốc khác trong sự nghiệp của Hải Triều dù vẫn là vai đồng tính. Tròng mắt nhòe lệ nhưng khóe môi vẫn cười, hay sự nồng ấm gửi vào những biểu cảm của Lệ Sa Sa chính là minh chứng cho khả năng diễn xuất của Hải Triều.

Ngược lại, Nam Em trong vai cô gái bầu bạn với Lệ Sa Sa lại là một thất vọng lớn. Khuôn mặt không thể biểu cảm cùng giọng nói lạc lõng là những điểm yếu chết người của vai diễn này, dù nhan sắc Nam Em rất hợp vai. Vai ông Toàn, bà Hồng của Trung Dân, Phương Thanh cũng không có gì thú vị.

Khán giả vẫn chưa được "kinh"!

Lô Tô không phải một bộ phim tồi. Đạo diễn và biên kịch đã cố gắng truyền tải rất nhiều thông điệp cũng như các bí bách trong cuộc đời những con người bị tạo hóa trêu đùa nhưng hầu như không có điều gì xuất sắc. Kịch bản dù có xung đột, có nút thắt, điểm gỡ nhưng không mấy thỏa đáng. Nhịp phim một số chỗ rất tốt nhưng tổng thể lại lan man như chính cuộc đời không có điểm dừng của các nhân vật chính.

Xem Lô Tô khán giả hoàn toàn có thể cười tưng bừng rồi ngay sau đó nặng lòng vì cảm thông nhưng sẽ khó có thể tâm đắc bởi điều gì. Nói nôm na thì như một người mua cả xấp giấy dò ở hội chợ, đứng chờ các cô đào kêu số và nhiều lần mừng rỡ vì trúng 3 con, 4 con nhưng rốt cuộc thì không một tờ nào được "kinh". Chính là cảm giác nuối tiếc ấy! Giá như biên kịch sắc bén hơn, đạo diễn quyết liệt hơn thì Lô Tô sẽ là một tác phẩm xuất sắc.

Theo Phúc Du/Trí thức trẻ