Beasts of No Nation - Tác phẩm gai góc về đề tài trẻ em trong chiến tranh

Chiến tranh vốn không phải là chủ đề xa lạ ở Hollywood với không ít những tuyệt phẩm như Platoon, Saving Private Ryan hay Apocalypse Now. Trong thể loại này, các nhà làm phim đã khai thác gần như cạn kiệt mọi khía cạnh, từ chủ nghĩa yêu nước mù quáng, sự thật phi nghĩa trần trụi, đến nỗi kinh hoàng ám ảnh những người lính. Song, có một đề tài nhạy cảm và cũng nhức nhối nhất về chiến tranh mà cho đến giờ vẫn ít người dám chạm đến, đó là việc sử dụng trẻ em làm binh sĩ.

Chính vì vậy, bộ phim Beasts of No Nation của tài tử Idris Elba đã gây chú ý ngay khi còn thai nghén. Quá trình phát hành tác phẩm này cũng gây ra nhiều tranh cãi, khi hãng sản xuất là Netflix (một kênh truyền hình trực tuyến) quyết định tung phim lên mạng cùng ngày ra rạp, phá vỡ truyền thống phim điện ảnh phải chiếu 90 ngày ở rạp trước khi xuất hiện trên các dịch vụ khác. Để đáp trả Netflix, các hệ thống rạp lớn ở Mỹ như AMC, Regal hay Cinemark đều đã tẩy chay phim này.

Beasts of No Nation được dựa trên cuốn tiểu thuyết của nhà văn Uzodinma Iweala, nhưng có thể nói dấu ấn trong việc chuyển thể hoàn toàn là của Cary Fukunaga, khi anh đảm nhận cả ba vai trò biên kịch, đạo diễn và quay phim. Nhà làm phim trẻ này từng ghi dấu ấn với phong cách chân thực, giàu triết lý trong loạt phim trinh thám True Detective. Fukunaga xem Beasts of No Nation như đứa con tinh thần của mình, thậm chí anh đã ấp ủ kịch bản đến bảy năm, trước khi được Netflix bật đèn xanh.

Đạo diễn Cary Fukunaga (phải)

Chuyện phim diễn ra tại một quốc gia châu Phi giấu tên mang những đặc điểm của cả Nigeria, Sierra Leone và Liberia. Nhân vật chính và cũng là người dẫn chuyện của phim là cậu bé Agu (Abraham Attah). Sau khi chứng kiến cảnh cha và anh mình bị quân chính phủ tàn sát, Agu vô tình lọt vào tay một viên tướng của lực lượng nổi dậy, kẻ tự gọi mình là Chỉ Huy (Idris Elba). Viên tướng này buộc Agu gia nhập đội quân trẻ em của hắn, đổi lại hứa cho cậu được báo thù.

Fukunaga vốn xuất thân là nhà quay phim nên anh đã tận dụng tối đa thế mạnh của mình trong Beasts of No Nation. 20 phút đầu của phim giống như một phóng sự tài liệu về ngôi làng nghèo của Agu. Thế nhưng sau khi cậu trở thành một chiến binh, ngôn ngữ hình ảnh lại đột ngột thay đổi sang tính trần trụi, với những thước phim khắc họa sự dã man và cuồng tín của đám binh lính. Cũng như nhiều tác phẩm khác về châu Phi, những cảnh chém giết, cưỡng hiếp hay hành quyết tập thể xuất hiện nhan nhản trong Beasts of No Nation.

Chiến tranh được nhìn qua đôi mắt trẻ thơ vốn đã đáng sợ, lại càng ám ảnh hơn ở cách nó thay đổi chính đứa trẻ đó. Quá trình biến chuyển tâm lý của cậu bé Agu được thể hiện khá hợp lý, từ sự nhút nhát ban đầu, dần dần bạo gan hơn, để rồi cuối cùng trở thành một sát thủ không gớm tay, có khi còn rơi vào trạng thái nửa tỉnh nửa mê vì say thuốc. Đoạn cậu nhóc xuống tay hạ thủ bà mẹ và đứa con gái có thể khiến nhiều khán giả rùng mình, và chắc chắn là một trong những cảnh quay dữ dội nhất trong năm nay.

Nếu so với phiên bản văn học thì đạo diễn Fukunaga thậm chí đã giảm nhẹ bớt tâm lý nhân vật. Trong truyện, Agu hoàn toàn hòa mình vào những cuộc chém giết, thế nhưng khi lên phim khán giả vẫn cảm nhận thấy một sợi dây lương tri mỏng manh ở nhân vật này, như thể những trận tàn sát chỉ là một cơn ác mộng mà cuối cùng con người sẽ thoát khỏi nó. Mặc dù vậy, cách mà cậu bé hòa nhập lại với cuộc sống thực còn quá dễ dàng, có thể khiến những khán giả muốn đi đến tận cùng với số phận nhân vật không cảm thấy thỏa mãn.

Nhìn chung, Abraham Attah đã có một màn ra mắt ấn tượng với điện ảnh, dù đôi khi cậu bé người Ghana vẫn còn khá cứng. Trong khi đó, Idris Elba lại nổi bật hơn với kinh nghiệm diễn xuất dày dạn. Có lúc gã Chỉ Huy thân thiện với Agu, nhưng rồi cũng với giọng điệu đó hắn lại buộc cậu làm ra những điều kinh khủng, bệnh hoạn. Agu căm ghét hắn nhưng lại không thể thoát khỏi hắn, và đó cũng là mâu thuẫn kéo dài suốt phim. Với tác phẩm này, nam tài tử 43 tuổi lại có thêm cho mình một vai diễn ấn tượng khác sau vai Nelson Mandela trong Mandela: Long Walk to Freedom.

Tuy nhiên, bộ phim đầu tay của hãng Netflix vẫn chưa thật sự hoàn hảo. Cách thể hiện của phim nhiều chỗ còn lên gân, cường điệu. Trong những cảnh chiến đấu thì quân nổi dậy dường như rất thừa đạn nên vung vẩy khắp nơi theo một phong cách rất Hollywood. Nếu như so với bộ phim cùng chủ đề là War Witch của Kim Nguyễn cách đây hai năm thì Beasts of No Nation có tiết tấu nhanh hơn, nhưng về độ bạo liệt và tính biểu tượng đều không bằng tác phẩm của đạo diễn gốc Việt.

Netflix không thật sự quan tâm đến doanh thu khi chiếu Beasts of No Nation ở các rạp, mà mục đích chính chỉ là để phim đủ tiêu chuẩn dự Oscar. Mặc dù vậy, phim có vẻ sẽ khó vượt qua được nhiều ứng cử viên nặng ký ở hạng mục Phim hay nhất như Carol, Bridge of Spies hay The Hateful Eight. Abraham Attah khó có thể tái lập kỳ tích của Quvenzhané Wallis (Beasts of the Southern Wild), và cơ hội sáng nhất của phim có lẽ sẽ dành cho Idris Elba ở hạng mục Nam diễn viên phụ.